Co to jest koronarografia?
Koronarografia (cewnikowanie naczyń wieńcowych, angiografia wieńcowa) jest radiologicznym badaniem diagnostycznym, którego wynik umożliwia precyzyjną ocenę budowy i drożności tętnic doprowadzających krew do mięśnia serca. Koronarografia służy wyjaśnieniu przyczyn bólów w klatce piersiowej. W przypadku stwierdzenia zmian w tętnicach wieńcowych pozwala zaplanować leczenie. Dzięki temu badaniu można zadecydować, czy pacjent może być leczony zachowawczo (tylko przyjmować leki) albo czy należy skierować go na inwazyjną formę leczenia, na którą składają się: operacja wszczepienia pomostów aortalno-wieńcowych (nazywanych by-passami) lub zabieg angioplastyki wieńcowej. Koronarografia służy również ocenie skuteczności leczenia interwencyjnego po angioplastyce przezskórnej lub operacji kardiochirurgicznej.
Jak przebiega koronarografia, cewnikowanie serca?
Koronarografia jest wykonywana na sali zabiegowej tzw. pracowni kardioangiograficznej. Chory do badania układany jest na stole zabiegowym w pozycji na wznak, jest rozebrany, przykryty prześcieradłem chirurgicznym. Miejsce nakłucia tętnicy jest dezynfekowane, a następnie miejscowo znieczulane. Po znieczuleniu zostaje nakłuta tętnica (i ewentualnie żyła) w pachwinie lub na ręce. Poprzez miejsce nakłucia wprowadzana jest cienka rurka ze sztucznego tworzywa tzw. koszulka naczyniowa. Następnie przez nią wprowadzane są do serca i początkowych odcinków naczyń wieńcowych cewniki. Poprzez cewniki podawany jest do komór serca, naczyń wieńcowych, a czasami także i do aorty oraz innych naczyń kontrast radiologiczny. Dzięki niemu w promieniach rentgena można zobaczyć różne części serca i naczyń. W czasie badania środek kontrastowy wstrzykiwany jest kilkukrotnie do każdej z dwóch tętnic wieńcowych a położenie stołu i lampy rentgenowskiej zmienia się tak by lekarz mógł uzyskać pełny i najlepszy obraz naczyń.
Wstrzyknięcie środka kontrastowego jest zwykle bezbolesne, ale czasami towarzyszy mu kilkusekundowe uczucie gorąca lub ciężaru w klatce piersiowej. W oparciu o nagrany film można bardzo precyzyjnie ocenić miejsca, w których tętnice wieńcowe są zwężone lub całkowicie niedrożne oraz ocenić anatomię jam serca. Ponadto dokonywane są pomiary ciśnienia i saturacji krwi, które służą późniejszej ocenie pracy serca.
Jak przygotować się do koronarografii?
Przez 6 godzin przed zabiegiem nie można spożywać posiłków ani pić. Jeśli chory zażywa leki na stałe, można je przyjąć popijając niewielką ilością wody, o ile lekarz nie zaleci inaczej. Na kilka godzin przez zabiegiem należy dokładnie umyć i ogolić okolice obu pachwin i przedramion. Należy koniecznie poinformować lekarza o przyjmowaniu leków zmniejszających krzepliwość krwi (Acenocumarol, Sintrom, Warfin, itp.), uczuleniach oraz wcześniejszych badaniach inwazyjnych układu krążenia.
Jakie powikłania mogą wystąpić po koronarografii?
W czasie i po zabiegu istnieje możliwość powstania krwiaka, przetoki tętniczo-żylnej, tętniaka rzekomego lub zamknięcia naczynia w miejscu wprowadzenia koszulki do tętnicy. Zwykle wymaga to jedynie postępowania zachowawczego. W pewnych przypadkach konieczne jest jednak leczenie chirurgiczne. Ilość krwi, która wydostała się do tkanek czasami może być tak duża, że konieczne będzie przetoczenie krwi lub preparatów krwiozastępczych. Czasami może także dojść do uszkodzenia przebiegających w pobliżu nerwów, co powoduje zaburzenia czucia skóry lub upośledzenie siły mięśni (w przypadku zabiegów z dostępu od tętnic na ręce). Zaburzenia te mogą pozostać na całe życie.
Bardzo poważne (zagrażające życiu) powikłania zdarzają się niezmiernie rzadko. Należą do nich: nagłe zamknięcie naczynia wieńcowego, nagły zgon sercowy, zawał serca, zatrzymanie akcji serca, udar mózgu, wstrząs anafilaktyczny.
Podanie środka kontrastowego może wywołać objawy uczulenia, które zwykle mijają po podaniu leków, może być także powodem wystąpienia czasowych lub trwałych zaburzeń widzenia albo wystąpienia niewydolności nerek.
U jednego na 100 badanych mogą wystąpić zaburzenia rytmu serca, które wymagać będą dodatkowego leczenia farmakologicznego lub leczenia zabiegiem elektrycznym (kardiowersja, defibrylacja).
Im bardziej poważne są wcześniejsze (przed zabiegiem) zmiany chorobowe w obrębie serca czy też innych narządów, tym łatwiej może dojść do powikłań.
Postępowanie po koronarografii
Cewniki koronarograficzne wyjmowane są natychmiast po badaniu, jeszcze na stole zabiegowym. Następnie lekarz usuwa koszulkę naczyniową, a miejsce nakłucia musi uciska ręcznie, a następnie poprzez założony opatrunek uciskowy. Ucisk musi pozostać na miejscu przez kilka godzin. Czasami miejsce nakłucia w pachwinie zamykane jest specjalnymi zapinkami lub szwami automatycznymi. Chory może wstać z łóżka natychmiast po zabiegu, jeśli ten wykonywany jest przez tętnicę promieniową lub po 6-8 godzinach w przypadku nakłucia tętnicy udowej.
